තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙන-Thotagamuwe vijayaba pirivena...
ක්‍රිස්‌තු වර්ෂ 15 වැනි සියවසේ ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්‌ටේ සවැනි පැරකුම්බා නරනිඳු රාජ්‍ය කරන අවධිය සියවස්‌ කීපයක්‌ තිස්‌සේ උතුරු යාපන අර්ධද්වීපය ද ඇතුළත් ව
ඒකීය පාලනයක්‌ ඇති වූ කාල පරිච්ඡේදයකි. එතුමා අඩ සියවසකටත් වැඩි කාලයක්‌ එනම් වසර 52 ක්‌ ම නොකඩවා සිහසුනේ සිටීම ම ඊට හොඳ නිදර්ශනයකි. මෙම දීර්ඝ සාමකාමී කාල වකවානුව රටේ අධ්‍යාපනික හා අනිකුත් අංශවල ද මහත් දියුණුවක්‌ ඇතිවීමට හේතුවක්‌ වී ඇත. එකල මෙරටෙහි පැවැති උසස්‌ අධ්‍යාපන ආයතන හතරක්‌ වශයෙන් තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙන, කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙන, වීදාගම ශ්‍රී ඝණානන්ද පිරිවෙන හා පැපිලියානේ සුනේත්‍රාදේවී පිරිවෙන සමකාලීන මූලාශ්‍රයන්හි සඳහන්ය. මේ අතරින් තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙන දිවයිනේ මහත් ප්‍රසිද්ධියට පත් වූයේ එහි අධිපතිව වැඩ සිටි ශ්‍රී රාහුල හිමියන් නිසාය. ඒ විශේෂයෙන්ම උන්වහන්සේ විසින් රචිත සංදේශ කාව්‍ය ඇතුළු සාහිත්‍ය කෘතීන් නිසාය. කෝට්‌ටේ සමයේදී විජයබා පිරිවෙන මෙසේ ප්‍රසිද්ධියට පත් වුවද මෙම පිරිවෙනෙහි ආරම්භය ඉන් බොහෝ කලකට පෙර සිදුවී ඇති බව තහවුරු කිරීමට අවශ්‍ය පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක එම ස්‌ථානයෙන්ම හමුවී ඇත. එහෙත් එම ස්‌ථානය පිළිබඳව නොකඩවා පූර්ණ ඉතිහාස විස්‌තරයක්‌ සොයාගැනීම අපහසු වන්නේ රජරට ශිෂ්ටාචාර සමයේ දී ලියෑවුණු වංසකථා සම්පූර්ණයෙන් මෙන් ම වැය කොට ඇත්තේ අනුරාධපුරයේ හෝ පොලොන්නරුවේ විස්‌තර දැක්‌වීමට නිසාය.
කෙසේ වෙතත් මෙම පිරිවෙන් භූමියේ දැනටත් ශේෂ වී ඇති පැරණි ගොඩනැඟිල්ලක ගල්ටැම්වල කොටා ඇති ලිපිවල අක්‌ෂර ක්‍රි.ව. 8-10 සියවස්‌ අතරට වැටෙන බව උගතුන් පිළිගෙන ඇත. හික්‌කඩුවට නුදුරින් මාදම්පා ඔය අසල පිහිටා ඇති මෙම විහාරය දැනට ගාලු දිස්‌ත්‍රික්‌කයේ වැල්ලබොඩ පත්තුවේ තෙල්වත්ත ග්‍රාමයේ පිහිටා ඇත.
දැනට මෙහි විෂ්ණු, නාථ හා කතරගම යන දේවාල භූමියේ දක්‌නට ලැබෙන ඉහත සඳහන් කළ ඉපැරණි ගොඩනැඟිල්ලෙහි ගල් ටැම්වල සොමොන් මතුගෙ ටැඹ, මහින්ද මන්ගේ ටැඹ, මහබලගම් උපුලාගෙ ටැඹ, මහබලගම් උපුලාගෙ මව මිද්දලගෙ ටැඹ යනුවෙන් අක්‌ෂර පාඨ කොටා ඇත. මෙම අක්‌ෂර පැහැදිලිව ම අනුරාධපුර යුගයේ අවසාන කාලයට අයත්ය. තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන්ගේ ගිරා සංදේශයේ සඳහන් වන්නේ මෙම විහාරය කැලණිතිස්‌ස රජු සමයේ කෙරුණක්‌ බවය. අනුරාධපුරයේ පැවැති මහාවිහාරය, අභයගිරිය හා ඡේතවන යන පුරාණ විහාරවල භික්‍ෂු කණ්‌ඩායම් එකල සිටම කාණ්‌ඩ හෙවත් මූල අටකට බෙදී සිටි බව පැරණි මූලාශ්‍ර වල සඳහන් වේ. මෙකී මූල වලට සම්බන්ධ විහාරාරාම දිවයිනේ විවිධ පළාත්වල පිහිටා තිබිණි. අනුරාධපුර යුගයේ දී පමණක්‌ නොව රජරට ශිෂ්ටාචාරය පරිහානියට පත්වීමෙන් පසු නිරිතදිග ශිෂ්ටාචාර සමයේ දීත් එකී මූලවලට අයත් විහාර දිවයිනේ වෙනත් පළාත්වල ක්‍රියාත්මක වෙමින් පැවැති බවට සාක්‌ෂය හමුවේ. මේ අතරින් පැරණි අභයගිරි නිකායට අයත් මූල සතර වූයේ උත්තරමූල, මහනෙත්පාමුල, වහදුමූල හා කපාරාමූලයයි. දඹදෙණි සමයේ පූජාවලිය ඇතුළු ග්‍රන්ථ රාශියක්‌ ලියෑවුණු ගම්පොල ප්‍රදේශයේ පිහිටි මයුරපාද පිරිවෙන අභයගිරියේ මහනෙත්පා මූලයට අයත් වූ බව එකී ග්‍රන්ථවල සඳහන්ය. තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන් ගැන සමකාලීන ග්‍රන්ථවල කියෑවෙන්නේ උන් වහන්සේගේ පරම්පරාව උත්තරමූලයට අයත් වූ බවය. කෝකිල සංදේශය, කාව්‍යශේඛරය ආදී ග්‍රන්ථවල උන්වහන්සේ උතුරු මූල මහතෙරිඳු යනුවෙන්ද බුද්ධිප්පසාදන ටීකාවේ උත්තරමූල රාහුල මහාථෙර යනුවෙන්ද සඳහන් වීම නිදසුන් ලෙස දැක්‌විය හැකිය.
මේ සාධක අනුව තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙන අනුරාධපුර යුගයේ සිටම ක්‍රියාත්මක වන අනුරාධපුර පැරණි අභයගිරා නිකායට සම්බන්ධ පිරිවෙනක්‌ බව නිගමනය කළ හැකිය. අනුරාධපුර යුගයේ අවසාන කාලයට අයත් සෙල්ලිපි සහිත එහි ඇති ගල්කණු ද ඊට පරිවාර සාධකයක්‌ වේ. ගිරා සංදේශයේ සඳහන් තොටගමු විජයබා පිරිවෙන් වැනුමෙන්ද පෙනෙන්නේ එහි ඉගැන් වූ විෂයයන් අතර ජ්‍යෙතිෂය, තාරකා ශාස්‌ත්‍රය වෛද්‍ය විද්‍යාව, කාව්‍ය නාටකාදී ලෞකික විෂයන්ගෙන් පෝෂිත වූ බවය. කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙනෙහි පාඨමාලාව ගැන හංස සංදේශයේ කෙරෙන විවරණයත් සමඟ සැසඳීමේ දී විජයබා පිරිවෙන පැරණි අභයගිරි සම්ප්‍රදායත්, පද්මාවතී පිරිවෙන මහාවිහාර සම්ප්‍රදායත් අනුගමනය කළ හැකි බව පැහැදිලි වේ. එම ග්‍රන්ථයන්හි දැක්‌වෙන පරිදි තොටගමුවේ පිරිවෙනේ සාමණේරයන් විසින් ව්‍යාකරණ වනපොත් කරන කල්හි කෑරගල පිරිවෙනේ සාමණේරවරු, ශික්‌ෂාවට අනුව ප්‍රතිපත්ති පිරූ බව සඳහන් වීම ඊට එක්‌ උදාහරණයකි. එසේ ම පුරාණ අභයගිරි විහාරය මහායානයට බර එම අදහස්‌ ප්‍රචාරය කළ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ ලෙස සැලකේ. මෑතක දී අභයගිරි ස්‌තූපයේ නිදන් කොට තිබී මහායාන සම්ප්‍රදායේ අවලෝකිතේශ්වර පිළිම කීපයක්‌ ද සොයාගෙන තිබීම ඊට තවත් උදාහරණයකි. තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙන්පති ශ්‍රී රාහුල හිමියන්ද දේව භක්‌තිය තදින් විශ්වාස කළ යතිවරයෙකි. නිදසුනක්‌ ලෙස සවැනි පැරකුම්බා රජුගේ බිසවට දරු සම්පත් නොලැබ සිටි කල්හි ඇයට දරුවෙකු ලබාදෙන මෙන් විභීෂණ දෙවියන් යදිමින් සැළලිහිණි සංදේශය රචනා කරන්නේ ද උන්වහන්සේ විසිනි.
කෙසේ වෙතත් චූලවංසයේ සඳහන් වන්නේ විජයබා රජතුමා විසින් මෙම පිරිවෙන කරවූ බවය. මෙහි සඳහන් වන විජයබා රජතුමා වූ කලී ක්‍රිස්‌තු වර්ෂ 1070 දී සොළීන්ගෙන් රට නිදහස්‌ කරගත් පොලොන්නරුවේ රජකම් කළ මහ විජයබා රජතුමා බව සැලකේ. එහෙත් මෙම පිරිවෙනේ තවමත් දක්‌නට ඇති පැරණි ගොඩනැඟිලි සෙල් ටැම්වල අනුරාධපුර යුගයේ අග භාගයට අයත් ශිලාලිපි දක්‌නට ලැබෙන හෙයින් මෙය මහ විජයබා රජතුමාගේ කාලයට පෙරාතුව ඉදි වූවක්‌ බව ඉතා පැහැදිලිය. ක්‍රිස්‌තු වර්ෂ 1017 දී සොළීන් රජරට අල්ලා ගැනීමෙන් පසු රජරට පමණක්‌ නොව රටේ අනිකුත් ප්‍රදේශවල ද බෞද්ධ විහාරස්‌ථාන අභාවයට ගියේ ඒවාට නිසි ලෙස රාජ්‍ය අනුග්‍රහය නොලැබී යැම නිසාය. තවද රුහුණේ ස්‌ථිර සිංහල, බෞද්ධ පාලකයෙකු නොමැති වීමත් දේශපාලන අවුල් වියවුල්තාවෙන් එම ප්‍රදේශ යුක්‌ත වීමත් නිසා පැරණි තොටගමු විහාරය ඇතුළු අනිකුත් බෞද්ධ විහාරස්‌ථානවල නිසි පරිදි නවකම් කිරීම් සිදු නොවන්නට ඇති බව සැලකිය හැක්‌කේ වසර පණහක පමණ සොළී පාලනයෙන් පසු මහ විජයබා රජතුමා රටේ විවිධ පෙදෙස්‌වල වෙහෙර විහාර පිළිසකර කළ බව වංසකතාවේ සඳහන් වන නිසාය. මේ අනුව පරිහාණයට පත්ව තිබූ තොටගමු පිරිවෙන ද මහ විජයබා රජුගේ අනුග්‍රහයෙන් පිළිසකර කිරීමෙන් පසු එයට රජතුමාගේ නම තබා විජයබා පිරිවෙන යනුවෙන් නම් කෙරෙන්නට ඇති බව සැලකීම යුක්‌ති යුක්‌තය. සීගිරි කසුප් රජතුමා පැරණි ඉසුරුමුණි විහාරය පිළිසකර කිරීමෙන් පසු ඊට තමාගේ නම තබා කසුප්ගිරි රද් මහ වෙහෙර යනුවෙන් නම් කිරීම මෙවැනි ම සිද්ධියකි.
විජයබා රජතුමා විසින් මෙම විහාරයට රියන් හතළිස්‌ පහක්‌ දිග් වූ ප්‍රාසාදයක්‌ ඉදිකළ බව චූලවංසයේ සඳහන්ය. අනතුරුව නිරිත දිග ශිෂ්ටාචාර සමයේ දී මෙම විහාරයට නිතර පාලක අනුග්‍රහය ලැබීමෙන් කාලයක්‌ යන කල්හි දිවයිනේ අනිකුත් පිරිවෙන් අභිබවා කැපී පෙනෙන තත්ත්වයකට පත්විය. කුරුණෑගල රජකම් කළ 4 වැනි පැරකුම්බා රාජ්‍ය කාලයද මේ අතරින් කැපී පෙනේ. එතුමා විසින් මෙම විහාරයට රියන් අනූවක්‌ දික්‌ වූ දෙමහල් ප්‍රාසාදයක්‌ කළ බව චූලවංසයේ සඳහන්ය. එතුමා විසින් මෙම ප්‍රාසාදය කරවන්නට ඇත්තේ විජයබා රජතුමා විසින් කරවන ලද ප්‍රාසාදය දිරාපත් වන්නට ඇති නිසා විය හැකිය. එතුමා විසින් කරවන ලද පහය නොයෙකුත් වර්ණවත් චිත්‍ර වලින් අලංකාර වූ බවත් එය කායස්‌ථි නම් වූ එහි වැඩ සිටි තෙර නමකට පිදූ බවත් එහි වැඩිදුරටත් විස්‌තර වේ. තවද රජතුමා එම තෙරුන්ට සලග්ගාම නම් වූ ග්‍රාමය ද පූජාකොට ගං ඉවුරේ වූ එහි පොල් උයනක්‌ ද කරවූ බව එහි වැඩිදුරටත් සඳහන්ය. 14 වැනි සියවසේ දී රචිත නිකාය සංග්‍රහයේ ද මෙම පිරිවෙන ගැන සඳහන් වේ. එහි දැක්‌වෙන පරිදි එම පිරිවෙනේ වැඩ සිටි විල්ගම්මුල මෛත්‍රිය තෙරුන් වහන්සේ 1396 දී සිදුකරන ලද මහා සංඝ සභාවට සහභාගි වී ඇත. එම තෙරුන් වහන්සේ පිළිබඳව සඳහන් කරන විමුක්‌ති සංග්‍රහය උන්වහන්සේ සකළකලා වල්ලභ, ෂඩ් භාෂා පරමේශ්වර, ත්‍රිපිටක වාශීශ්වර යනාදී උපාධි නාම වලින් හඳුන්වා ඇත. තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන් මෙම පිරිවෙනෙහි අධිපතීත්වය ලබාගෙන ඇත්තේ උන්වහන්සේගෙන් පසුවය. මෙම පිරිවෙන රාහුල මහ තෙරුන්ගේ කාලයේ දී විශේෂයෙන් ම රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලබන්නට ඇති බව නිසැකය. මන්ද තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල තෙරුන් වහන්සේ ද රජ පවුලේ ම කෙනෙකු වූ බැවිනි. එසේම රජතුමාගේ උපදේශක තනතුරේ උන්වහන්සේ සිටින්නට ඇති බව සැලකේ. මෙම තත්ත්වය පිරිවෙනේ දියුණුවට මහත් සේ බලපාන්නට ඇත. ඒ සමයේ දී විහාරය හා පිරිවෙන පැවැති අන්දම පිළිබඳ මනා විස්‌තරයක්‌ රාහුල හිමියන් විසින්ම රචිත ගිරා සංදේශයේ සඳහන්ය. ඒ උන් වහන්සේ පසක්‌ ඇසින් දුටු දේය. එහි සඳහන් පරිදි මහ මුහුද දෙසින් වූ මහා මාර්ගයේ සිට සුදු වැලි ඇතිරූ මාර්ගයක්‌ විහාරය දක්‌වා විය. විහාරය හා පිරිවෙන පරික්‌ෂිප්ත කොට ඒ වටා වූ මහා පවුරකි. එම පවුරෙහි විහාරයට ඇතුළු වීම සඳහා වූ ද්වාර මණ්‌ඩපයකි. එකී ද්වාර මණ්‌ඩපය තුළින් ඇතුල් වන්නේ පොහොය මළුවටය. ඉන් නැගෙනහිර දෙසින් ඇත්තේ පිළිම ගෙයකි. තවත් පැත්තකින් ස්‌තූපය පිහිටා ඇත. පිළිම ගෙය තුළ දිසා පිළිමය නමින් හැඳින් වූ බුදුපිළිමයක්‌ නාථ දෙවිඳුන්ගේ රූපයක්‌ විය. මෙකී විස්‌තරය අනුව නාථ හෙවත් අවලෝකිතේශ්වර ඇදහීම එදා මහ විජයබා පිරිවෙනේ පැවැති ආකාරයත් එය ප්‍රචලිත වූ ආකාරයත් අවබෝධ කරගැනීමට මෙම විස්‌තරය වැදගත්ය. අවලෝකිතේශ්වර යනු මහායාන බුද්ධාගමේ ඇති ප්‍රධාන බෝධිසත්ව විශ්වාසය වේ. අවලෝකිතේශ්වර යනු බුදුන් වහන්සේ දේවත්වයට නැංවීමක්‌ සේද සැලකේ. සද්ධර්මපුණ්‌ඩරීකය නම් වූ මහායාන ග්‍රන්ථයේ අවලෝකිතේශ්වර ගැන පරිsච්ඡේදයක්‌ ම වෙන් වී ඇත. සියලු සත්වයන් දුකින් මිදෙනතුරු උන්වහන්සේ ලෝකයත් මිනිස්‌ සංහතියත් සියලු දුක්‌ඛ දෝමනස්‌සවලින් ආරක්‍ෂා කරන්නේය.
එකල්හි විජයබා පිරිවෙනෙහි පාඨමාලා උගැන්වීමේ ක්‍රම ආදී බොහෝ විස්‌තර ගිරා සංදේශයේ විජයබා පිරිවෙන් වැනුමෙහි දැක්‌වේ. එහි දැක්‌වෙන පරිදි ආගමික විෂයයන්ට අමතරව එහි ලෞකික විෂයයන් වූ ජ්‍යෙතිෂය වෛද්‍ය ශාස්‌ත්‍රය කාව්‍ය භාෂා ගණිතය ඇතුළු විෂයයන් ගණනාවක්‌ උගන්වා ඇත.
මෙසේ දියුණුවට පත්ව තිබූ තොටගමු පිරිවෙන 1580 පරංගි සේනාපතියෙකු වූ තෝමේ ද සෞසා විසින් දකුණේ වෙරළබඩ ප්‍රදේශය විනාශ කිරීමේ දී විනාශ කළ බව වාර්තා වේ. මේ බව පෘතුගීසි ලේඛක ජෝන් රිබෙයිරෝගේ විස්‌තරයේ ද සඳහන් ය. මෙයින් සියවස්‌ එකහමාරකට පමණ පසු දකුණු සිරිලක විසූ මහතෙර නමක්‌ වූ පල්ලත්තර පුඤaඤසාර තෙරිඳුන්ගේ නෙතට මෙම විහාරයේ නටබුන් හසු වීම මෑත කාලයේ එහි ප්‍රබෝධයට හේතු විය. මේ උඩරට වැලිවිට සරණංකර හිමියන්ගේ මූලිකත්වයෙන් රට පුරා බෞද්ධ පුනර්ජීවනයක්‌ ඇති වූ අවධිය විය. පුඤaඤසාර හිමියන් තංගල්ලේ සිට සාමණේර පිරිසක්‌ සමඟ උපසම්පදාව ලබාදීම සඳහා පා ගමනින් උඩරටට වැඩම කරණ කල්හි මීට නුදුරු ස්‌ථානයක ලැගුම් ගත් කල්හි ගම් වැසියන් විසින් මෙම නටබුන් පිරිවෙන ගැන උන්වහන්සේට දැනුම් දී ඇත. උන් වහන්සේගේ උත්සාහයෙන් 1765 දී මෙම විහාරය නැවත පිළිසකර වූ අතර එම විහාරය අද නම් කෙරී ඇත්තේ පැරණි විහාරය නමිනි. විහාරයේ වැඩකටයුතු අවසන් වී ඇත්තේ 1799 වර්ෂයේදීය. එම විහාරයේ සිතුවම් අකුරැස්‌සට නුදුරු කඩොල්ගල්ලේ මහ සිත්තරා විසින් අඳින ලද්දේය. ඉන් පසුව ඉදිවූ අලුත් විහාරය නිම කරවා ඇත්තේ 1805 දීය. එහි දක්‌නට ඇති සිතුවම් ඇඳ ඇත්තේ සත් කෝරළේ සිත්තර මුහන්දිරම් විසිනි.
No comments:
Post a Comment